F-15EX dla Polski. Choć konstrukcja ma 50 lat, Eagle II zmiata z nieba konkurencję (2024)

F-15 to bezkompromisowa konstrukcja, opracowana w apogeum zimnej wojny. Choć ma już ponad 50 lat, nadal jest produkowana, a jej najnowsza wersja – F-15EX – została niedawno zaproponowana Polsce. Dlaczego F-15 jest tak wyjątkowym samolotem?

Stary lotniczy żart głosi, że są dwa rodzaje samolotów: F-15 icele. Nie ma wnim wiele przesady, bo udokumentowany bilans walk powietrznych toczonych przez lata przez te maszyny wróżnych częściach świata to co najmniej 104:0.

Ikoniczny myśliwiec –bo do takiej roli projektowano F-15 –azarazem jedna zpierwszych maszyn 4. generacji na świecie wydaje się odp*rna na działanie czasu.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Choć pierwszy egzemplarz wzniósł się wpowietrze w1972 roku, samolot nie tylko nadal pozostaje wsłużbie, ale wciąż jest produkowany izamawiany. Został także niedawno zaoferowany Polsce. Jak to możliwe?

Warianty F-15

F-15 Eagle powstał jako wyspecjalizowany samolot przewagi powietrznej: bezkompromisowa maszyna, której zadaniem było wyczyszczenie nieba zsowieckich MiG-ów iSu. Jego projektowanie odbywało się pod presją, jaką narzucili Sowieci swoimi nowymi maszynami, wszczególności MiG-iem 25.

Choć analiza porwanego do Japonii MiG-a 25 wskazała, że obawy przed nim były mocno przesadzone, projekt F-15 zakładał budowę bezkompromisowej maszyny, łączącej wjednym samolocie przeciwstawne cechy: wysoką prędkość, dobrą manewrowość, duży udźwig, pułap ipromień działania.

Wszystkie te cechy sprawiły, że F-15, budowany jako samolot do walki powietrznej, szybko doczekał się modernizacji. Po bazowej wersji F-15A/B powstała –także myśliwska –wersja F-15C/D.

Poza większym zapasem paliwa zastosowano wniej m.in. moduł radaru PSP (programmable signal procesor), pozwalający na integrację nowego uzbrojenia czy wprowadzenie nowych trybów pracy bez potrzeby przebudowy sprzętu, wyłącznie za pomocą aktualizacji oprogramowania.

W 1980 roku F-15 doczekał się bardziej wszechstronnej wersji –maszynę F-15E Strike Eagle dostosowano do zadań uderzeniowych niezależnie od pory doby iwarunków pogodowych. Dysponując imponującym udźwigiem blisko 10 ton uzbrojenia, samolot nie utracił przy tym swoich walorów myśliwskich.

Na bazie F-15E wXXI wieku opracowano demonstracyjny wariant F-15SE -Silent Eagle, ozmniejszonej sygnaturze radarowej (m.in. za sprawą ukrytego wkomorach uzbrojenia), atakże mocno zmodernizowane pod względem wyposażenia elektronicznego wersje F-15 Advanced Eagle, na której oparto warianty zamówione przez Arabię Saudyjską iKatar.

See Also

Najnowsze F-15EX dla Polski? To siła ognia czterech F-35 – przekonuje Boeing

To właśnie one stały się bazą do opracowania kolejnej, najnowszej wersji F-15, czyli F-15EX.

Ten właśnie wariant dał F-15 drugą młodość. Ponad 50-letnia konstrukcja zyskała tak duże możliwości, że stała się atrakcyjnym uzupełnieniem dla samolotów 5. generacji, pod niektórymi względami przewyższając zarówno maszyny F-22 Raptor (pamiętajmy, że to już wiekowy, 30-letni samolot!) jak iF-35.

F-15EX – cechy i zalety

F-15EX wyglądem przypomina poprzedników, ale pod względem możliwości to zupełnie nowa maszyna. Jest to wariant z2-osobową załogą –taki wybór wynika częściowo zchęci ograniczenia kosztów, bo wprodukcji pozostały obecnie 2-osobowe wersje F-15.

Jednocześnie założono, że drugi członek załogi będzie wprzyszłości konieczny do obsługi powstającego uzbrojenia dalekiego zasięgu, atakże współpracy zbezzałogowcami. Wprzypadku wykonywania zadań myśliwca przewagi powietrznej, maszyna może być obsługiwana tylko przez pilota.

F-15EX nie ma rozwiniętych cech stealth, bo wprzeciwieństwie do wariantu Silent Eagle nie projektowano go tak, aby kosztem różnych kompromisów utrudnić wykrycie przez radar. Dlatego samolot ma pionowe usterzenie (w Silent Eagle, F-22 czy F-35 jest ono pochylone), auzbrojenie jest przenoszone na podskrzydłowych ipodkadłubowych zaczepach, anie wewnątrz kadłuba.

Częściowo kompensuje to zaawansowana awionika. Przykładem jest radar AESA AN/APG-82, który –poza swoją bazową funkcją wykrywania celów inaprowadzania uzbrojenia –może wtym samym czasie pracować także wtrybie ofensywnym, zakłócając działanie radiolokatorów przeciwnika.

Ze względu na planowaną rolę brak cech stealth nie jest jednak dyskwalifikujący –zadaniem F-15EX jest przede wszystkim obrona własnej przestrzeni powietrznej, awdziałaniach ofensywnych stosowanie broni dalekiego zasięgu inp. niszczenie celów wykrytych przez działające bliżej nieprzyjaciela F-35.

Warto przy tym zauważyć, że –według części ekspertów –cechy stealth już wniedalekiej przyszłości nie będą osiągane kształtem czy pokryciem płatowca, ale poprzez działanie systemów radioelektronicznych.

Samolot został zarazem przygotowany do pełnienia roli "ciężarówki zrakietami". Dzięki nowym, wielozamkowym belkom podwieszeń AMBER F-15EX może przenosić jednorazowo aż 22 pociski AIM-120 AMRAAM albo 28 bomb kierowanych GBU-39/B SDB. Pod tym względem nie ma sobie równych, oferując udźwig przekraczający nawet -według niektórych źródeł -14 ton.

Co więcej, przeprowadzone przez amerykańskie lotnictwo testy wykazały, że F-15EX ma największy zasięg prowadzenia ognia pociskami AMRAAM (zasięg pocisków zależy m.in. od pułapu iprędkości samolotu, zktórego zostały wystrzelone).

F-15EX dla Polski?

Nowy wariant F-15 ma zastąpić wamerykańskim lotnictwie starsze maszyny F-15C/D iuzupełnić lukę, powstałą wwyniku stopniowego zmniejszania się liczebności dostępnych samolotów. Liczba maszyn, które mają trafić do służby zmienia się wczasie –obecnie będą to prawdopodobnie co najmniej 104 egzemplarze.

Kolejnych 25 maszyn tego typu zamawia także Izrael, który ma zamiar zmodernizować do standardu EX także część swoich, eksploatowanych od lat F-15. Ten wariant F-15 zamówiła także Tajlandia. Podczas MSPO 2023 samolot został także zaproponowany Polsce.

"Nie ma żadnych negocjacji irozmów kontraktowych, są tylko rozmowy zpolskimi siłami powietrznymi" –zastrzegł przedstawiciel Boeinga, Rob Novotny. Fundamentem tych rozmów wydaje się jednak plan –przedstawiony m.in. przez Inspektora Sił Powietrznych, gen. dyw. Ireneusza Nowaka –aby Polska dysponowała docelowo 160 samolotami bojowymi.

Zsumowanie aktualnie użytkowanych izamówionych maszyn (48 F-16, 48 FA-50 i32 F-35) iwykluczenie tych wycofywanych (Su-22 iMiG-29) daje 128 egzemplarzy. Oznacza to –teoretycznie –zapotrzebowanie na kolejne 32 samoloty.

Czy będą to nowe F-15? Czas pokaże, choć wdeklaracjach polityków od początku wojny wUkrainie przewija się wątek potencjalnego zakupu przez Polskę samolotów przewagi powietrznej. Biorąc pod uwagę lotniczy rynek iuwarunkowania polityczne, za liczących się konkurentów można wtakim kontekście uznać tylko dwie konstrukcje: samolot Eurofighter Typhoon iwłaśnie F-15EX.

Łukasz Michalik, dziennikarz Wirtualnej Polski